Bigos to niewątpliwie król polskich potraw - aromat duszących się w garnku warzyw z mięsem może zawrócić w głowie każdego miłośnika dobrego jedzenia. Ten tradycyjny przepis powstał na podstawie receptury z XVIII wieku i został dostosowany do współczesnych możliwości kuchni.
Składniki na bigos:
- 1 kg kapusty kiszonej
- 500g świeżej kapusty białej
- 300g boczku wędzonego
- 300g kiełbasy żubrowej
- 200g szynki wędzonej
- 200g mięsa wieprzowego (łopatka)
- 200g wołowiny (antrykot)
- 100g suszonych grzybów
- 2 duże cebule
- 3 ząbki czosnku
Przyprawy i dodatki:
- 2 liście laurowe
- 5 ziaren ziela angielskiego
- 1 łyżeczka kminku
- 2 łyżki koncentratu pomidorowego
- 1 szklanka czerwonego wytrawnego wina
- 2 łyżki miodu
- Sól i pieprz do smaku
- Olej do smażenia
Do podania:
- Chleb żytni
- Masło
- Ogórki kiszone
- Wódka (opcjonalnie)
Instrukcja krok po kroku
Krok 1: Przygotowanie składników
Grzyby suszone zalej gorącą wodą i zostaw na 2 godziny do nabrzmienia. Kapustę kiszoną dokładnie przepłucz pod zimną wodą, jeśli jest bardzo kwaśna. Świeżą kapustę poszatkuj w cienkie paski. Wszystkie rodzaje mięsa pokrój w kostkę około 2 cm. Cebulę pokrój w piórka, czosnek drobno posiekaj.
Krok 2: Przygotowanie mięs
W dużym garnku z grubym dnem rozgrzej olej. Osobno podsmaż każdy rodzaj mięsa na mocnym ogniu do rumianej skórki. Mięso przekładaj na talerz - nie gotuj na tym etapie, tylko rumień. Boczek smaż bez oleju, aby wypuścił własny tłuszcz. Kiełbasę pokrój w plastry i lekko podrum z obu stron.
Krok 3: Duszenie warzyw
W tym samym garnku, w tłuszczu pozostałym po mięsie, zeszklij cebulę. Dodaj czosnek i smaż minutę. Następnie wsyp świeżą kapustę i duś około 10 minut, mieszając. Dodaj kapustę kiszoną, odcedzone grzyby (wodę zachowaj) i duś kolejne 15 minut pod przykryciem na małym ogniu.
Krok 4: Łączenie składników
Do garnka z warzywami dodaj wszystkie podsmażone mięsa, koncentrat pomidorowy, przyprawy i miód. Zalej winem i wodą po grzybach (tyle, żeby przykryć składniki). Dopraw solą i pieprzem. Całość dokładnie wymieszaj i doprowadź do wrzenia.
Krok 5: Długie duszenie
Przykryj garnek i duś bigos na bardzo małym ogniu przez co najmniej 2 godziny, co jakiś czas mieszając. Jeśli bigos zaczyna się przypalać, dodaj odrobinę wody lub bulionu. W ostatnich 30 minutach zdejmij pokrywkę, żeby bigos mógł się zgęścić.
Krok 6: Finalizacja i podanie
Pod koniec gotowania spróbuj bigosu i dopraw według potrzeb. Niektórzy dodają na koniec łyżkę śmietany lub kawałek masła dla łagodności. Podawaj z chlebem żytnim i ogórkami kiszonymi. Bigos smakuje najlepiej następnego dnia po podgrzaniu.
Sekrety staropolskiego bigosu
Kapusta kiszona
Używaj kapusty kiszonej tradycyjną metodą, bez konserwantów. Jeśli jest bardzo kwaśna, przepłucz ją delikatnie pod zimną wodą.
Różnorodność mięs
Im więcej rodzajów mięsa, tym bogszy smak. Koniecznie użyj boczku wędzonego - to on nadaje charakterystyczny aromat.
Grzyby suszone
Grzyby suszone są kluczowe dla głębi smaku. Możesz użyć borowików, podgrzybków lub mieszanki leśnej.
Czas duszenia
Nie śpiesz się - bigos lubi powolne gotowanie. Minimum 2 godziny, ale najlepiej 3-4 godziny na najmniejszym ogniu.
Regionalne warianty bigosu
W różnych regionach Polski bigos przygotowuje się nieco inaczej:
- Bigos Litewski: Z dodatkiem śliwek suszonych i kwaśnych jabłek
- Bigos Myśliwski: Z dzicyzną (sarna, dzik) i jałowcem
- Bigos Staropolski: Z dodatkiem czerwonego wina i miodu
- Bigos Postny: Bez mięsa, z grzybami i suszonymi śliwkami
- Bigos Kaszubski: Z dodatkiem łososia wędzzonego
Historia bigosu
Bigos ma długą i bogatą historię w polskiej kuchni. Po raz pierwszy potrawa ta została opisana w XIV wieku, ale prawdopodobnie powstała znacznie wcześniej. W dawnej Polsce bigos był potrawą szlachecką, przygotowywaną podczas polowań. Długo się przechowywał i był idealny do jedzenia na wyprawach.
Adam Mickiewicz w "Panu Tadeuszu" napisał o bigoście słynne słowa: "Bigos dobry, gdy jest dobry, gdy się go z żołądka nie znurzgnie, a gdy się przewróci, to przepadł na wieki" - chociaż to cytat apokryficzny, doskonale oddaje znaczenie tej potrawy w polskiej kulturze.
W okresie PRL bigos stał się potrawą powszechną, chociaż często przygotowywaną z gorszych składników. Dziś wraca do swojej dawnej świetności dzięki dostępności wysokiej jakości produktów tradycyjnych.
Wartości odżywcze (1 porcja - około 300g)
Przechowywanie i podgrzewanie
- W lodówce: Gotowy bigos przechowuj do 5 dni w szczelnym pojemniku
- Zamrażanie: Można zamrozić na 3 miesiące w porcjach
- Podgrzewanie: Podgrzewaj powoli na małym ogniu, dodając odrobinę wody
- Doskonalenie smaku: Bigos jest najlepszy 2-3 dnia po przygotowaniu
- Przechowywanie w dawnych czasach: Bigos można było przechowywać w chłodzie nawet miesiąc, podgrzewając co kilka dni
Z czym podawać bigos
Tradycyjnie
Chleb żytni z masłem, ogórki kiszone, mała lampka wódki
Współcześnie
Ziemniaki gotowane, kluski śląskie, czerwone wino wytrawne
Na przyjęcia
W chlebkach, jako przystawka na zimno z grzankami
Dla dzieci
Z makaronem, łagodzona śmietaną, bez ostrych przypraw
